Conseggio pe-o patrimònio linguistico ligure

Conseggio ligure

DEIZE

Diçionäio italian-zeneise

maturare

v. intr.
  1. di alimento: raggiungere la piena maturazione

    meuiâ [møˈjaː]

    il formaggio ha maturato per sei mesi in cantina

    o formaggio o l’à meuiou pe sëi meixi in cantiña

    le banane maturano in fretta se le lasci nel sacchetto

    e bananne meuian a-a spedia se ti ê lasci into sacchetto

  2. diventare più assennato o consapevole

    cresce [ˈkreʃˑe]

    mette giudiçio [ˈmetˑe dʒyˈdisˑju]

    grazie a quell’esperienza difficile Elena è maturata

    graçie à quell’esperiensa difficoltosa a Elena a l’é cresciua ben ben

  3. di eventi: evolversi o svilupparsi in un certo modo

    arrivâ (à qcs.) [ariˈvaː]

    sviluppâse [zvilyˈpaːse]

    formâse [furˈmaːse]

    è maturata una situazione di crisi

    s’é arrivou à unna scituaçion de crixi

v. tr.
  1. far raggiungere la piena maturazione

    fâ meuiâ [ˈfaː møˈjaː]

    il clima caldo ha maturato i frutti

    o climma cado o l’à fæto meuiâ i fruti

  2. far diventare assennato o consapevole

    fâ cresce [ˈfaː ˈkreʃˑe]

    mette giudiçio (à qcn.) [ˈmetˑe dʒyˈdisˑju]

    il servizio civile aiuta a maturare i ragazzi

    o serviçio çivile o l’aggiutta à fâ cresce i figgeu

  3. formulare un’idea o un progetto

    arrivâ (à qcs.) [ariˈvaː]

    sviluppâ [zvilyˈpaː] (var. desviluppâ)

    formâ [furˈmaː]

    ha maturato la convinzione che fosse giusto fare a quel modo

    o l’é arrivou a-a convinçion che fïse giusto fâ à quella mainea

Coniugazioni

cresce

Indicativo

Presente

  1. mi crescio
  2. ti ti cresci
  3. lê o/a cresce
  4. niatri crescemmo
  5. viatri crescei
  6. liatri crescian

Imperfetto

  1. mi cresceiva
  2. ti ti cresceivi
  3. lê o/a cresceiva
  4. niatri cresceivimo
  5. viatri cresceivi
  6. liatri cresceivan

Futuro

  1. mi cresciò
  2. ti ti cresciæ
  3. lê o/a crescià
  4. niatri cresciemo
  5. viatri cresciei
  6. liatri crescian

Congiuntivo

Presente

  1. che mi cresce
  2. che ti ti cresci
  3. che lê o/a cresce
  4. che niatri crescemmo
  5. che viatri crescei
  6. che liatri crescian

Imperfetto

  1. che mi crescesse
  2. che ti ti crescesci
  3. che lê o/a crescesse
  4. che niatri crescescimo
  5. che viatri crescesci
  6. che liatri crescessan

Condizionale

  1. mi crescieiva/cresciæ
  2. ti ti cresciësci
  3. lê o/a crescieiva/cresciæ
  4. niatri cresciëscimo
  5. viatri cresciësci
  6. liatri crescieivan/cresciæn

Imperativo

  1. cresci ti!
  2. crescemmo niatri!
  3. crescei viatri!

Participio passato

  1. m. s. cresciuo
  2. m. p. cresciui
  3. f. s. cresciua
  4. f. p. cresciue

Gerundio

  1. crescendo

Indicativo

Presente

  1. mi fasso
  2. ti ti fæ
  3. lê o/a fa
  4. niatri femmo
  5. viatri
  6. liatri fan

Imperfetto

  1. mi fava/faxeiva
  2. ti ti favi/faxeivi
  3. lê o/a fava/faxeiva
  4. niatri favimo/faxeivimo
  5. viatri favi/faxeivi
  6. liatri favan/faxeivan

Futuro

  1. mi faiò
  2. ti ti faiæ
  3. lê o/a faià
  4. niatri faiemo
  5. viatri faiei
  6. liatri faian

Congiuntivo

Presente

  1. che mi fasse
  2. che ti ti fasci
  3. che lê o/a fasse
  4. che niatri femmo
  5. che viatri
  6. che liatri fassan

Imperfetto

  1. che mi fesse
  2. che ti ti fesci
  3. che lê o/a fesse
  4. che niatri fescimo
  5. che viatri fesci
  6. che liatri fessan

Condizionale

  1. mi faieiva/faiæ
  2. ti ti faiësci
  3. lê o/a faieiva/faiæ
  4. niatri faiëscimo
  5. viatri faiësci
  6. liatri faieivan/faiæn

Imperativo

  1. fanni ti!
  2. femmo niatri!
  3. viatri!

Participio passato

  1. m. s. fæto
  2. m. p. fæti
  3. f. s. fæta
  4. f. p. fæte

Gerundio

  1. fando, faxendo
formâ

Indicativo

Presente

  1. mi formo
  2. ti ti formi
  3. lê o/a forma
  4. niatri formemmo
  5. viatri formæ
  6. liatri forman

Imperfetto

  1. mi formava
  2. ti ti formavi
  3. lê o/a formava
  4. niatri formavimo
  5. viatri formavi
  6. liatri formavan

Futuro

  1. mi formiò
  2. ti ti formiæ
  3. lê o/a formià
  4. niatri formiemo
  5. viatri formiei
  6. liatri formian

Congiuntivo

Presente

  1. che mi forme
  2. che ti ti formi
  3. che lê o/a forme
  4. che niatri formemmo
  5. che viatri formæ
  6. che liatri forman

Imperfetto

  1. che mi formesse
  2. che ti ti formesci
  3. che lê o/a formesse
  4. che niatri formescimo
  5. che viatri formesci
  6. che liatri formessan

Condizionale

  1. mi formieiva/formiæ
  2. ti ti formiësci
  3. lê o/a formieiva/formiæ
  4. niatri formiëscimo
  5. viatri formiësci
  6. liatri formieivan/formiæn

Imperativo

  1. forma ti!
  2. formemmo niatri!
  3. formæ viatri!

Participio passato

  1. m. s. formou
  2. m. p. formæ
  3. f. s. formâ
  4. f. p. formæ

Gerundio

  1. formando
meuiâ

Indicativo

Presente

  1. mi meuio
  2. ti ti meuii
  3. lê o/a meuia
  4. niatri meuiemmo/meuiemo
  5. viatri meuiæ
  6. liatri meuian

Imperfetto

  1. mi meuiava
  2. ti ti meuiavi
  3. lê o/a meuiava
  4. niatri meuiavimo
  5. viatri meuiavi
  6. liatri meuiavan

Futuro

  1. mi meuiò
  2. ti ti meuiæ
  3. lê o/a meuià
  4. niatri meuiemo
  5. viatri meuiei
  6. liatri meuian

Congiuntivo

Presente

  1. che mi meuie
  2. che ti ti meuii
  3. che lê o/a meuie
  4. che niatri meuiemmo/meuiemo
  5. che viatri meuiæ
  6. che liatri meuian

Imperfetto

  1. che mi meuiesse
  2. che ti ti meuiesci
  3. che lê o/a meuiesse
  4. che niatri meuiescimo
  5. che viatri meuiesci
  6. che liatri meuiessan

Condizionale

  1. mi meuieiva/meuiæ
  2. ti ti meuiësci
  3. lê o/a meuieiva/meuiæ
  4. niatri meuiëscimo
  5. viatri meuiësci
  6. liatri meuieivan/meuiæn

Imperativo

  1. meuia ti!
  2. meuiemmo/meuiemo niatri!
  3. meuiæ viatri!

Participio passato

  1. m. s. meuiou
  2. m. p. meuiæ
  3. f. s. meuiâ
  4. f. p. meuiæ

Gerundio

  1. meuiando
sviluppâ

Indicativo

Presente

  1. mi sviluppo
  2. ti ti sviluppi
  3. lê o/a sviluppa
  4. niatri sviluppemmo
  5. viatri sviluppæ
  6. liatri sviluppan

Imperfetto

  1. mi sviluppava
  2. ti ti sviluppavi
  3. lê o/a sviluppava
  4. niatri sviluppavimo
  5. viatri sviluppavi
  6. liatri sviluppavan

Futuro

  1. mi sviluppiò
  2. ti ti sviluppiæ
  3. lê o/a sviluppià
  4. niatri sviluppiemo
  5. viatri sviluppiei
  6. liatri sviluppian

Congiuntivo

Presente

  1. che mi sviluppe
  2. che ti ti sviluppi
  3. che lê o/a sviluppe
  4. che niatri sviluppemmo
  5. che viatri sviluppæ
  6. che liatri sviluppan

Imperfetto

  1. che mi sviluppesse
  2. che ti ti sviluppesci
  3. che lê o/a sviluppesse
  4. che niatri sviluppescimo
  5. che viatri sviluppesci
  6. che liatri sviluppessan

Condizionale

  1. mi sviluppieiva/sviluppiæ
  2. ti ti sviluppiësci
  3. lê o/a sviluppieiva/sviluppiæ
  4. niatri sviluppiëscimo
  5. viatri sviluppiësci
  6. liatri sviluppieivan/sviluppiæn

Imperativo

  1. sviluppa ti!
  2. sviluppemmo niatri!
  3. sviluppæ viatri!

Participio passato

  1. m. s. sviluppou
  2. m. p. sviluppæ
  3. f. s. sviluppâ
  4. f. p. sviluppæ

Gerundio

  1. sviluppando