DEIZE
maturare
-
di alimento: raggiungere la piena maturazione meuiâ
[møˈjaː] il formaggio ha maturato per sei mesi in cantina
o formaggio o l’à meuiou pe sëi meixi in cantiña
le banane maturano in fretta se le lasci nel sacchetto
e bananne meuian a-a spedia se ti ê lasci into sacchetto
-
diventare più assennato o consapevole cresce
[ˈkreʃˑe] mette giudiçio
[ˈmetˑe dʒyˈdisˑju] grazie a quell’esperienza difficile Elena è maturata
graçie à quell’esperiensa difficoltosa a Elena a l’é cresciua ben ben
-
di eventi: evolversi o svilupparsi in un certo modo arrivâ (à qcs.)
[ariˈvaː] sviluppâse
[zvilyˈpaːse] formâse
[furˈmaːse] è maturata una situazione di crisi
s’é arrivou à unna scituaçion de crixi
-
far raggiungere la piena maturazione fâ meuiâ
[ˈfaː møˈjaː] il clima caldo ha maturato i frutti
o climma cado o l’à fæto meuiâ i fruti
-
far diventare assennato o consapevole fâ cresce
[ˈfaː ˈkreʃˑe] mette giudiçio (à qcn.)
[ˈmetˑe dʒyˈdisˑju] il servizio civile aiuta a maturare i ragazzi
o serviçio çivile o l’aggiutta à fâ cresce i figgeu
-
formulare un’idea o un progetto arrivâ (à qcs.)
[ariˈvaː] sviluppâ
[zvilyˈpaː] (var. desviluppâ) formâ
[furˈmaː] ha maturato la convinzione che fosse giusto fare a quel modo
o l’é arrivou a-a convinçion che fïse giusto fâ à quella mainea
Coniugazioni
cresce
Indicativo
Presente
- mi crescio
- ti ti cresci
- lê o/a cresce
- niatri crescemmo
- viatri crescei
- liatri crescian
Imperfetto
- mi cresceiva
- ti ti cresceivi
- lê o/a cresceiva
- niatri cresceivimo
- viatri cresceivi
- liatri cresceivan
Futuro
- mi cresciò
- ti ti cresciæ
- lê o/a crescià
- niatri cresciemo
- viatri cresciei
- liatri crescian
Congiuntivo
Presente
- che mi cresce
- che ti ti cresci
- che lê o/a cresce
- che niatri crescemmo
- che viatri crescei
- che liatri crescian
Imperfetto
- che mi crescesse
- che ti ti crescesci
- che lê o/a crescesse
- che niatri crescescimo
- che viatri crescesci
- che liatri crescessan
Condizionale
- mi crescieiva/cresciæ
- ti ti cresciësci
- lê o/a crescieiva/cresciæ
- niatri cresciëscimo
- viatri cresciësci
- liatri crescieivan/cresciæn
Imperativo
- cresci ti!
- crescemmo niatri!
- crescei viatri!
Participio passato
- m. s. cresciuo
- m. p. cresciui
- f. s. cresciua
- f. p. cresciue
Gerundio
- crescendo
fâ
Indicativo
Presente
- mi fasso
- ti ti fæ
- lê o/a fa
- niatri femmo
- viatri fæ
- liatri fan
Imperfetto
- mi fava/faxeiva
- ti ti favi/faxeivi
- lê o/a fava/faxeiva
- niatri favimo/faxeivimo
- viatri favi/faxeivi
- liatri favan/faxeivan
Futuro
- mi faiò
- ti ti faiæ
- lê o/a faià
- niatri faiemo
- viatri faiei
- liatri faian
Congiuntivo
Presente
- che mi fasse
- che ti ti fasci
- che lê o/a fasse
- che niatri femmo
- che viatri fæ
- che liatri fassan
Imperfetto
- che mi fesse
- che ti ti fesci
- che lê o/a fesse
- che niatri fescimo
- che viatri fesci
- che liatri fessan
Condizionale
- mi faieiva/faiæ
- ti ti faiësci
- lê o/a faieiva/faiæ
- niatri faiëscimo
- viatri faiësci
- liatri faieivan/faiæn
Imperativo
- fanni ti!
- femmo niatri!
- fæ viatri!
Participio passato
- m. s. fæto
- m. p. fæti
- f. s. fæta
- f. p. fæte
Gerundio
- fando, faxendo
formâ
Indicativo
Presente
- mi formo
- ti ti formi
- lê o/a forma
- niatri formemmo
- viatri formæ
- liatri forman
Imperfetto
- mi formava
- ti ti formavi
- lê o/a formava
- niatri formavimo
- viatri formavi
- liatri formavan
Futuro
- mi formiò
- ti ti formiæ
- lê o/a formià
- niatri formiemo
- viatri formiei
- liatri formian
Congiuntivo
Presente
- che mi forme
- che ti ti formi
- che lê o/a forme
- che niatri formemmo
- che viatri formæ
- che liatri forman
Imperfetto
- che mi formesse
- che ti ti formesci
- che lê o/a formesse
- che niatri formescimo
- che viatri formesci
- che liatri formessan
Condizionale
- mi formieiva/formiæ
- ti ti formiësci
- lê o/a formieiva/formiæ
- niatri formiëscimo
- viatri formiësci
- liatri formieivan/formiæn
Imperativo
- forma ti!
- formemmo niatri!
- formæ viatri!
Participio passato
- m. s. formou
- m. p. formæ
- f. s. formâ
- f. p. formæ
Gerundio
- formando
meuiâ
Indicativo
Presente
- mi meuio
- ti ti meuii
- lê o/a meuia
- niatri meuiemmo/meuiemo
- viatri meuiæ
- liatri meuian
Imperfetto
- mi meuiava
- ti ti meuiavi
- lê o/a meuiava
- niatri meuiavimo
- viatri meuiavi
- liatri meuiavan
Futuro
- mi meuiò
- ti ti meuiæ
- lê o/a meuià
- niatri meuiemo
- viatri meuiei
- liatri meuian
Congiuntivo
Presente
- che mi meuie
- che ti ti meuii
- che lê o/a meuie
- che niatri meuiemmo/meuiemo
- che viatri meuiæ
- che liatri meuian
Imperfetto
- che mi meuiesse
- che ti ti meuiesci
- che lê o/a meuiesse
- che niatri meuiescimo
- che viatri meuiesci
- che liatri meuiessan
Condizionale
- mi meuieiva/meuiæ
- ti ti meuiësci
- lê o/a meuieiva/meuiæ
- niatri meuiëscimo
- viatri meuiësci
- liatri meuieivan/meuiæn
Imperativo
- meuia ti!
- meuiemmo/meuiemo niatri!
- meuiæ viatri!
Participio passato
- m. s. meuiou
- m. p. meuiæ
- f. s. meuiâ
- f. p. meuiæ
Gerundio
- meuiando
sviluppâ
Indicativo
Presente
- mi sviluppo
- ti ti sviluppi
- lê o/a sviluppa
- niatri sviluppemmo
- viatri sviluppæ
- liatri sviluppan
Imperfetto
- mi sviluppava
- ti ti sviluppavi
- lê o/a sviluppava
- niatri sviluppavimo
- viatri sviluppavi
- liatri sviluppavan
Futuro
- mi sviluppiò
- ti ti sviluppiæ
- lê o/a sviluppià
- niatri sviluppiemo
- viatri sviluppiei
- liatri sviluppian
Congiuntivo
Presente
- che mi sviluppe
- che ti ti sviluppi
- che lê o/a sviluppe
- che niatri sviluppemmo
- che viatri sviluppæ
- che liatri sviluppan
Imperfetto
- che mi sviluppesse
- che ti ti sviluppesci
- che lê o/a sviluppesse
- che niatri sviluppescimo
- che viatri sviluppesci
- che liatri sviluppessan
Condizionale
- mi sviluppieiva/sviluppiæ
- ti ti sviluppiësci
- lê o/a sviluppieiva/sviluppiæ
- niatri sviluppiëscimo
- viatri sviluppiësci
- liatri sviluppieivan/sviluppiæn
Imperativo
- sviluppa ti!
- sviluppemmo niatri!
- sviluppæ viatri!
Participio passato
- m. s. sviluppou
- m. p. sviluppæ
- f. s. sviluppâ
- f. p. sviluppæ
Gerundio
- sviluppando