Council for Ligurian Linguistic Heritage

Ligurian Council

DEIZE

Italian-Ligurian (Genoese) dictionary

dare

tr. v.
  1. consegnare, porgere

    [ˈdaː]

    ho dato la lettera alla portinaia

    ò dæto a lettia a-a portea

    mi daresti il mestolo?

    ti me daiësci a cassa?

  2. distribuire

    [ˈdaː]

    quando danno le pagelle?

    quande l’é che dan e pagelle?

  3. pagare

    [ˈdaː]

    pagâ [paˈɡaː]

    per la traduzione mi hanno dato duecento euro

    pe-a traduçion m’an dæto duxento euro

    quanto hai dato alla parrucchiera?

    quante ti gh’æ dæto a-a perrucchea?

  4. concedere

    [ˈdaː]

    mia madre non mi ha dato il permesso di uscire

    mæ moæ a no m’à dæto o permisso de sciortî

  5. comunicare

    [ˈdaː]

    mi hai dato una notizia stupenda, grazie!

    ti m’æ dæto unna notiçia mäveggiosa, graçie!

  6. augurare

    [ˈdaː]

    è arrivato il momento di darsi la buonanotte

    l’é arrivou o momento de dâse a boñaneutte

  7. impartire

    [ˈdaː]

    dammi qualche consiglio

    damme quarche conseggio

    il maestro dà lezioni di francese a quindici euro l’ora

    o meistro o dà de leçioin de franseise pe chinze euro à l’oa

  8. assegnare, attribuire

    [ˈdaː]

    non posso crederci, mi hanno dato il primo premio!

    a no pâ da credde, m’an dæto o primmo premio!

  9. colpire

    [ˈdaː]

    occhio a non dare una testata contro il muro!

    ammia de no dâ unna succâ contra a miagia!

intr. v.
  1. essere rivolto

    ammiâ [aˈmjaː] (var. miâ)

    la finestra dà sul mare

    o barcon o l’ammia in sciô mâ

  2. tendere a un colore

    tiâ [ˈtjaː]

    la copertina è di un blu che dà al nero

    a covertiña a l’é de un bleu ch’o tia in sciô neigro

darsi

pron. v.
  1. dedicarsi

    dâse [ˈdaːse]

    dedicâse [dediˈkaːse]

    dopo una carriera nel teatro, si è data alla musica

    dòppo unna carriera into tiatro, a s’é dæta a-a muxica

darsela

procompl. v.
  1. regionalismo: accorgersi di un inganno

    dâsela [ˈdaːsela]

    mangiâ l’erba [maŋˈdʒaː l ˈɛːrba]

    mangiâ a lamma [maŋˈdʒaː a ˈlamˑa]

    abbiamo provato a ingannarli ma se la sono data

    emmo provou à ingannâli ma se l’en dæta

Conjugations

ammiâ

Indicative

Present

  1. mi ammio
  2. ti t’ammii
  3. lê o/a l’ammia
  4. niatri ammiemmo/ammiemo
  5. viatri ammiæ
  6. liatri ammian

Imperfect

  1. mi ammiava
  2. ti t’ammiavi
  3. lê o/a l’ammiava
  4. niatri ammiavimo
  5. viatri ammiavi
  6. liatri ammiavan

Future

  1. mi ammiò
  2. ti t’ammiæ
  3. lê o/a l’ammià
  4. niatri ammiemo
  5. viatri ammiei
  6. liatri ammian

Subjunctive

Present

  1. che mi ammie
  2. che ti t’ammii
  3. che lê o/a l’ammie
  4. che niatri ammiemmo/ammiemo
  5. che viatri ammiæ
  6. che liatri ammian

Imperfect

  1. che mi ammiesse
  2. che ti t’ammiesci
  3. che lê o/a l’ammiesse
  4. che niatri ammiescimo
  5. che viatri ammiesci
  6. che liatri ammiessan

Conditional

  1. mi ammieiva/ammiæ
  2. ti t’ammiësci
  3. lê o/a l’ammieiva/ammiæ
  4. niatri ammiëscimo
  5. viatri ammiësci
  6. liatri ammieivan/ammiæn

Imperative

  1. ammia ti!
  2. ammiemmo/ammiemo niatri!
  3. ammiæ viatri!

Past participle

  1. m. s. ammiou
  2. m. p. ammiæ
  3. f. s. ammiâ
  4. f. p. ammiæ

Gerund

  1. ammiando

Indicative

Present

  1. mi daggo
  2. ti ti dæ
  3. lê o/a
  4. niatri demmo
  5. viatri
  6. liatri dan

Imperfect

  1. mi dava
  2. ti ti davi
  3. lê o/a dava
  4. niatri davimo
  5. viatri davi
  6. liatri davan

Future

  1. mi daiò
  2. ti ti daiæ
  3. lê o/a daià
  4. niatri daiemo
  5. viatri daiei
  6. liatri daian

Subjunctive

Present

  1. che mi dagghe
  2. che ti ti dagghi
  3. che lê o/a dagghe
  4. che niatri demmo
  5. che viatri
  6. che liatri daggan

Imperfect

  1. che mi desse
  2. che ti ti desci
  3. che lê o/a desse
  4. che niatri descimo
  5. che viatri desci
  6. che liatri dessan

Conditional

  1. mi daieiva/daiæ
  2. ti ti daiësci
  3. lê o/a daieiva/daiæ
  4. niatri daiëscimo
  5. viatri daiësci
  6. liatri daieivan/daiæn

Imperative

  1. danni ti!
  2. demmo niatri!
  3. viatri!

Past participle

  1. m. s. dæto
  2. m. p. dæti
  3. f. s. dæta
  4. f. p. dæte

Gerund

  1. dando
dedicâ

Indicative

Present

  1. mi dedico
  2. ti ti dedichi
  3. lê o/a dedica
  4. niatri dedichemmo
  5. viatri dedicæ
  6. liatri dedican

Imperfect

  1. mi dedicava
  2. ti ti dedicavi
  3. lê o/a dedicava
  4. niatri dedicavimo
  5. viatri dedicavi
  6. liatri dedicavan

Future

  1. mi dedichiò
  2. ti ti dedichiæ
  3. lê o/a dedichià
  4. niatri dedichiemo
  5. viatri dedichiei
  6. liatri dedichian

Subjunctive

Present

  1. che mi dediche
  2. che ti ti dedichi
  3. che lê o/a dediche
  4. che niatri dedichemmo
  5. che viatri dedicæ
  6. che liatri dedican

Imperfect

  1. che mi dedichesse
  2. che ti ti dedichesci
  3. che lê o/a dedichesse
  4. che niatri dedichescimo
  5. che viatri dedichesci
  6. che liatri dedichessan

Conditional

  1. mi dedichieiva/dedichiæ
  2. ti ti dedichiësci
  3. lê o/a dedichieiva/dedichiæ
  4. niatri dedichiëscimo
  5. viatri dedichiësci
  6. liatri dedichieivan/dedichiæn

Imperative

  1. dedica ti!
  2. dedichemmo niatri!
  3. dedicæ viatri!

Past participle

  1. m. s. dedicou
  2. m. p. dedicæ
  3. f. s. dedicâ
  4. f. p. dedicæ

Gerund

  1. dedicando
mangiâ

Indicative

Present

  1. mi mangio
  2. ti ti mangi
  3. lê o/a mangia
  4. niatri mangemmo
  5. viatri mangiæ
  6. liatri mangian

Imperfect

  1. mi mangiava
  2. ti ti mangiavi
  3. lê o/a mangiava
  4. niatri mangiavimo
  5. viatri mangiavi
  6. liatri mangiavan

Future

  1. mi mangiò
  2. ti ti mangiæ
  3. lê o/a mangià
  4. niatri mangiemo
  5. viatri mangiei
  6. liatri mangian

Subjunctive

Present

  1. che mi mange
  2. che ti ti mangi
  3. che lê o/a mange
  4. che niatri mangemmo
  5. che viatri mangiæ
  6. che liatri mangian

Imperfect

  1. che mi mangesse
  2. che ti ti mangesci
  3. che lê o/a mangesse
  4. che niatri mangescimo
  5. che viatri mangesci
  6. che liatri mangessan

Conditional

  1. mi mangieiva/mangiæ
  2. ti ti mangiësci
  3. lê o/a mangieiva/mangiæ
  4. niatri mangiëscimo
  5. viatri mangiësci
  6. liatri mangieivan/mangiæn

Imperative

  1. mangia ti!
  2. mangemmo niatri!
  3. mangiæ viatri!

Past participle

  1. m. s. mangiou
  2. m. p. mangiæ
  3. f. s. mangiâ
  4. f. p. mangiæ

Gerund

  1. mangiando
pagâ

Indicative

Present

  1. mi pago
  2. ti ti paghi
  3. lê o/a paga
  4. niatri paghemmo
  5. viatri pagæ
  6. liatri pagan

Imperfect

  1. mi pagava
  2. ti ti pagavi
  3. lê o/a pagava
  4. niatri pagavimo
  5. viatri pagavi
  6. liatri pagavan

Future

  1. mi paghiò
  2. ti ti paghiæ
  3. lê o/a paghià
  4. niatri paghiemo
  5. viatri paghiei
  6. liatri paghian

Subjunctive

Present

  1. che mi paghe
  2. che ti ti paghi
  3. che lê o/a paghe
  4. che niatri paghemmo
  5. che viatri pagæ
  6. che liatri pagan

Imperfect

  1. che mi paghesse
  2. che ti ti paghesci
  3. che lê o/a paghesse
  4. che niatri paghescimo
  5. che viatri paghesci
  6. che liatri paghessan

Conditional

  1. mi paghieiva/paghiæ
  2. ti ti paghiësci
  3. lê o/a paghieiva/paghiæ
  4. niatri paghiëscimo
  5. viatri paghiësci
  6. liatri paghieivan/paghiæn

Imperative

  1. paga ti!
  2. paghemmo niatri!
  3. pagæ viatri!

Past participle

  1. m. s. pagou
  2. m. p. pagæ
  3. f. s. pagâ
  4. f. p. pagæ

Gerund

  1. pagando
tiâ

Indicative

Present

  1. mi tio
  2. ti ti tii
  3. lê o/a tia
  4. niatri tiemmo/tiemo
  5. viatri tiæ
  6. liatri tian

Imperfect

  1. mi tiava
  2. ti ti tiavi
  3. lê o/a tiava
  4. niatri tiavimo
  5. viatri tiavi
  6. liatri tiavan

Future

  1. mi tiò
  2. ti ti tiæ
  3. lê o/a tià
  4. niatri tiemo
  5. viatri tiei
  6. liatri tian

Subjunctive

Present

  1. che mi tie
  2. che ti ti tii
  3. che lê o/a tie
  4. che niatri tiemmo/tiemo
  5. che viatri tiæ
  6. che liatri tian

Imperfect

  1. che mi tiesse
  2. che ti ti tiesci
  3. che lê o/a tiesse
  4. che niatri tiescimo
  5. che viatri tiesci
  6. che liatri tiessan

Conditional

  1. mi tieiva/tiæ
  2. ti ti tiësci
  3. lê o/a tieiva/tiæ
  4. niatri tiëscimo
  5. viatri tiësci
  6. liatri tieivan/tiæn

Imperative

  1. tia ti!
  2. tiemmo/tiemo niatri!
  3. tiæ viatri!

Past participle

  1. m. s. tiou
  2. m. p. tiæ
  3. f. s. tiâ
  4. f. p. tiæ

Gerund

  1. tiando