Conseggio pe-o patrimònio linguistico ligure

Conseggio ligure

DEIZE

Diçionäio italian-zeneise

dimostrare

v. tr. v. intr.
  1. manifestare, palesare

    dâ à divedde [ˈdaː a diˈvedˑe]

    fâ vedde [ˈfaː ˈvedˑe]

    mostrâ [musˈtraː]

    con il vostro dubbio dimostrate di conoscermi ben poco!

    co-o vòstro dubio dæ à divedde de conoscime ben pöco!

  2. spiegare

    mostrâ [musˈtraː]

    il negoziante dimostra la qualità della merce

    o butegâ o mostra a qualitæ da mercançia

  3. dar prova dell’esattezza di un’affermazione

    demostrâ [demusˈtraː]

    provâ [pruˈvaː]

    la scienziata ha dimostrato la sua teoria

    a sciensiâ a l’à demostrou a seu teoria

Per saperne di più

Prefissi de-, des- e re-

Come riportato da E. G. Parodi, Studj Liguri, in «Archivio glottologico italiano», xiv, 1896, i prefissi genovesi de-, des- e re- hanno perso la -e- e preso la -i- a causa dell’influenza dell’italiano. Da molti decenni a questa parte infatti difende, discorrî, risponde, ecc. hanno preso il posto di defende, descorrî, responde, ecc. nella lingua parlata. Le forme in -e- sono comunque ancora ampiamente attestate nella lingua scritta letteraria.

In questo dizionario, stanti le finalità principalmente didattiche che lo animano (volte anche al recupero di alcune fra le forme più genuine, qualora incontrino l’interesse dell’utenza), si è scelto di riportare esclusivamente le forme in -e-. Le forme “italianizzate” in -i- sono comunque da considerarsi perfettamente legittime.

Coniugazioni

demostrâ

Indicativo

Presente

  1. mi demostro
  2. ti ti demostri
  3. lê o/a demostra
  4. niatri demostremmo
  5. viatri demostræ
  6. liatri demostran

Imperfetto

  1. mi demostrava
  2. ti ti demostravi
  3. lê o/a demostrava
  4. niatri demostravimo
  5. viatri demostravi
  6. liatri demostravan

Futuro

  1. mi demostriò
  2. ti ti demostriæ
  3. lê o/a demostrià
  4. niatri demostriemo
  5. viatri demostriei
  6. liatri demostrian

Congiuntivo

Presente

  1. che mi demostre
  2. che ti ti demostri
  3. che lê o/a demostre
  4. che niatri demostremmo
  5. che viatri demostræ
  6. che liatri demostran

Imperfetto

  1. che mi demostresse
  2. che ti ti demostresci
  3. che lê o/a demostresse
  4. che niatri demostrescimo
  5. che viatri demostresci
  6. che liatri demostressan

Condizionale

  1. mi demostrieiva/demostriæ
  2. ti ti demostriësci
  3. lê o/a demostrieiva/demostriæ
  4. niatri demostriëscimo
  5. viatri demostriësci
  6. liatri demostrieivan/demostriæn

Imperativo

  1. demostra ti!
  2. demostremmo niatri!
  3. demostræ viatri!

Participio passato

  1. m. s. demostrou
  2. m. p. demostræ
  3. f. s. demostrâ
  4. f. p. demostræ

Gerundio

  1. demostrando

Indicativo

Presente

  1. mi fasso
  2. ti ti fæ
  3. lê o/a fa
  4. niatri femmo
  5. viatri
  6. liatri fan

Imperfetto

  1. mi fava/faxeiva
  2. ti ti favi/faxeivi
  3. lê o/a fava/faxeiva
  4. niatri favimo/faxeivimo
  5. viatri favi/faxeivi
  6. liatri favan/faxeivan

Futuro

  1. mi faiò
  2. ti ti faiæ
  3. lê o/a faià
  4. niatri faiemo
  5. viatri faiei
  6. liatri faian

Congiuntivo

Presente

  1. che mi fasse
  2. che ti ti fasci
  3. che lê o/a fasse
  4. che niatri femmo
  5. che viatri
  6. che liatri fassan

Imperfetto

  1. che mi fesse
  2. che ti ti fesci
  3. che lê o/a fesse
  4. che niatri fescimo
  5. che viatri fesci
  6. che liatri fessan

Condizionale

  1. mi faieiva/faiæ
  2. ti ti faiësci
  3. lê o/a faieiva/faiæ
  4. niatri faiëscimo
  5. viatri faiësci
  6. liatri faieivan/faiæn

Imperativo

  1. fanni ti!
  2. femmo niatri!
  3. viatri!

Participio passato

  1. m. s. fæto
  2. m. p. fæti
  3. f. s. fæta
  4. f. p. fæte

Gerundio

  1. fando, faxendo
mostrâ

Indicativo

Presente

  1. mi mostro
  2. ti ti mostri
  3. lê o/a mostra
  4. niatri mostremmo
  5. viatri mostræ
  6. liatri mostran

Imperfetto

  1. mi mostrava
  2. ti ti mostravi
  3. lê o/a mostrava
  4. niatri mostravimo
  5. viatri mostravi
  6. liatri mostravan

Futuro

  1. mi mostriò
  2. ti ti mostriæ
  3. lê o/a mostrià
  4. niatri mostriemo
  5. viatri mostriei
  6. liatri mostrian

Congiuntivo

Presente

  1. che mi mostre
  2. che ti ti mostri
  3. che lê o/a mostre
  4. che niatri mostremmo
  5. che viatri mostræ
  6. che liatri mostran

Imperfetto

  1. che mi mostresse
  2. che ti ti mostresci
  3. che lê o/a mostresse
  4. che niatri mostrescimo
  5. che viatri mostresci
  6. che liatri mostressan

Condizionale

  1. mi mostrieiva/mostriæ
  2. ti ti mostriësci
  3. lê o/a mostrieiva/mostriæ
  4. niatri mostriëscimo
  5. viatri mostriësci
  6. liatri mostrieivan/mostriæn

Imperativo

  1. mostra ti!
  2. mostremmo niatri!
  3. mostræ viatri!

Participio passato

  1. m. s. mostrou
  2. m. p. mostræ
  3. f. s. mostrâ
  4. f. p. mostræ

Gerundio

  1. mostrando
provâ

Indicativo

Presente

  1. mi preuvo
  2. ti ti preuvi
  3. lê o/a preuva
  4. niatri provemmo
  5. viatri provæ
  6. liatri preuvan

Imperfetto

  1. mi provava
  2. ti ti provavi
  3. lê o/a provava
  4. niatri provavimo
  5. viatri provavi
  6. liatri provavan

Futuro

  1. mi proviò
  2. ti ti proviæ
  3. lê o/a provià
  4. niatri proviemo
  5. viatri proviei
  6. liatri provian

Congiuntivo

Presente

  1. che mi preuve
  2. che ti ti preuvi
  3. che lê o/a preuve
  4. che niatri provemmo
  5. che viatri provæ
  6. che liatri preuvan

Imperfetto

  1. che mi provesse
  2. che ti ti provesci
  3. che lê o/a provesse
  4. che niatri provescimo
  5. che viatri provesci
  6. che liatri provessan

Condizionale

  1. mi provieiva/proviæ
  2. ti ti proviësci
  3. lê o/a provieiva/proviæ
  4. niatri proviëscimo
  5. viatri proviësci
  6. liatri provieivan/proviæn

Imperativo

  1. preuva ti!
  2. provemmo niatri!
  3. provæ viatri!

Participio passato

  1. m. s. provou
  2. m. p. provæ
  3. f. s. provâ
  4. f. p. provæ

Gerundio

  1. provando